Η μετάβαση του παιδιού από το στενό οικογενειακό περιβάλλον σε αυτό του παιδικού σταθμού αποτελεί συνήθως τον πρώτο αποχωρισμό από τα οικεία πρόσωπα φροντίδας.
Η πρώτη αυτή απομάκρυνση από το σπίτι δεν είναι πάντα εύκολη ούτε για το παιδί αλλά ούτε και για τους γονείς. Η είσοδος του παιδιού στον παιδικό σταθμό είναι μια σημαντική αλλαγή για την οικογένεια, που προκαλεί πρωτόγνωρα συναισθήματα.
Το κλάμα, οι εκδηλώσεις φόβου και ανασφάλειας, η προσκόλληση στο γονιό, η παλινδρόμηση σε προηγούμενες συμπεριφορές είναι συχνές εκδηλώσεις του παιδιού κατά τις πρώτες μέρες ή ίσως και εβδομάδες προσαρμογής στον παιδικό σταθμό ανάλογα με την ηλικία και την ιδιοσυγκρασία του. Οι συμπεριφορές αυτές είναι απόλυτα φυσιολογικές. Παράλληλα οι γονείς ζουν τη δική τους αγωνία για το γεγονός ότι το παιδί απομακρύνεται από κοντά τους και βρίσκεται σε ένα, ακόμη και γι’ αυτούς, άγνωστο περιβάλλον.
Είναι σημαντικό η εποικοδομητική επικοινωνία γονέων και παιδαγωγών να αποτελεί βασική προτεραιότητα, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της αγωγής των παιδιών.
Τι είναι καλό να κάνετε πριν πάει το παιδί στον παιδικό σταθμό.
- Συζητήστε μεταξύ σας οι γονείς και με τα άλλα μέλη της οικογένειας που θα έχουν σχέση με το παιδικό σταθμό (π.χ. παππού ή γιαγιά που θα έρχονται να το πάρουν) ώστε να εκφραστούν σκέψεις, ανησυχίες, ιδέες για το πώς θα προγραμματιστεί η νέα σας ζωή και η σχέση σας με το παιδί. Επίσης, μιλήστε με φίλους και γνωστούς που έχουν ήδη ζήσει αυτή την εμπειρία. Καλό είναι οι αγωνίες σας να μην εκφράζονται μπροστά στο παιδί.
- Εξηγείστε οπωσδήποτε στο παιδί, ακόμα και αν είναι μωρό, ότι θα πάει στον παιδικό σταθμό, θα είναι με άλλα παιδιά, θα παίζει και θα το φροντίζουν οι παιδαγωγοί του. Εσείς δε θα είστε μαζί του. Θα το αφήνετε εκεί αλλά ΠΑΝΤΑ θα γυρίζετε να το πάρετε.
- Αυτή η τακτική ειλικρίνειας και εξήγησης είναι καλό να ακολουθείται κάθε φορά που το παιδί μένει με άλλο πρόσωπο στο σπίτι ή αλλού, όχι μόνο για να διευκολυνθεί η ένταξή του στον παιδικό σταθμό, αλλά και για να υπάρχουν σχέσεις ειλικρίνειας μεταξύ σας, σχέσεις που θα σας συνοδεύουν σε όλη σας τη ζωή.
- Εφ’ όσον γνωρίζετε σε ποιο παιδικό σταθμό θα πάει το παιδί σας πριν κλείσει ο σταθμός το καλοκαίρι, καλό είναι να τον έχετε επισκεφτεί τουλάχιστον μια φορά προκειμένου να δει το παιδί το χώρο, τα παιδιά, τα παιχνίδια κλπ. Αυτό θα το βοηθήσει να έχει μια εικόνα του χώρου σε μια εποχή που τα παιδάκια είναι λιγότερα και που όλα περνούν καλά και να είναι ευχαριστημένα.
- Φροντίστε ώστε, τουλάχιστον μια εβδομάδα πριν το ξεκίνημα της χρονιάς να έχετε εφαρμόσει σταδιακά ένα πρόγραμμα καθημερινότητας το οποίο να ταιριάζει στο ωράριο του σχολείου. Το παιδί να κοιμάται σχετικά νωρίς το βράδυ, ώστε να ξυπνάει χωρίς κόπο το πρωί και να μην είναι κουρασμένο και κατά συνέπεια κακόκεφο και γκρινιάρικο στον παιδικό σταθμό.
- Πηγαίνετε το παιδί στην παιδική χαρά, σε φιλικά σπίτια, σε δραστηριότητες κλπ. όπου θα έχει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με άλλα παιδιά.
Τι είναι καλό να κάνετε όταν ξεκινήσει η σχολική χρονιά.
- Να συνεχίσετε την τακτική ειλικρίνειας και εξήγησης στο παιδί (ακόμα και αν είναι μωρό) τι θα συμβεί. Οι εξηγήσεις δίνονται και την προηγούμενη το βράδυ (“Αύριο το πρωί θα σε ξυπνήσω, θα ετοιμαστούμε και θα πάμε στο σχολείο…”) αλλά και το πρωί την ώρα της προετοιμασίας (“Τώρα θα πάμε στο σχολείο, θα σε περιμένει η κυρία …. , θα δεις τους φίλους σου, θα παίξετε θα φάτε… Εγώ θα φύγω για λίγο, αλλά πολύ γρήγορα θα γυρίσω να σε πάρω και θα είμαστε μαζί.”)
- Δεν φεύγετε ποτέ κρυφά ακόμα και αν αυτό διευκολύνει τόσο εσάς όσο και τους παιδαγωγούς γιατί δεν ζείτε τα τυχόν κλάματα του παιδιού, όμως με το κρυφτό καταστρέφεται η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ σας, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να έχει εμπιστοσύνη στο γονιό, ούτε στον παιδαγωγό και να νιώθει ακόμα πιο χαμένο και μόνο.
- Συνεννοηθείτε με τον παιδαγωγό για τη στάση που θα τηρήσετε κατά την παραμονή σας στο σταθμό και για τη διάρκεια παραμονής του παιδιού στο χώρο κατά τις πρώτες ημέρες.
- Αφήστε το παιδί να πάρει μαζί του, αν το επιθυμεί, το αγαπημένο του αντικείμενο (κουβερτάκι, πανάκι κλπ.) ή κάποιο άλλο παιχνίδι. Αλλά όχι αντικείμενο που ανήκει στους γονείς. Έτσι το παιδί σιγουρεύει ότι το σπίτι του το ακολουθεί και εσείς εξακολουθείτε να υπάρχετε ακόμα και όταν δεν είναι μαζί σας και του δίνει μεγαλύτερη σιγουριά και πεποίθηση ότι θα ξαναβρεί πρόσωπα και χώρους που έχει χάσει.
- Δώστε του το δικαίωμα να εκφράσει όπως επιθυμεί τα συναισθήματά του για τη νέα του εμπειρία, όσο και αν αυτό μερικές φορές σας στεναχωρεί: αφήστε το να κλάψει και να πενθήσει το γεγονός ότι θα ξυπνάει πια κάθε πρωί και θα πηγαίνει σε έναν άλλο χώρο , μακριά σας, για να κάνει άλλα πράγματα που αποτελούν πια το δικό του κόσμο.
- Μη ρωτάτε με αγωνία, φυσική περιέργεια και ανακριτικό τόνο: “Πώς πέρασες;” “Τι έκανες;” Το παιδί σας μπαίνει σε ένα καινούριο, δικό του κόσμο και έχει δικαίωμα αν θέλει να κρατήσει μυστικές τις εμπειρίες του. Δώστε του χρόνο και την ευκαιρία όταν νιώθει την ανάγκη να σας πει ότι θέλει αυτό.
- Δώστε του ευκαιρίες να προσπαθεί να τα βγάζει πέρα μόνο του σε διάφορες καταστάσεις, ανάλογα με την ηλικία του. Μην “τσιγκουνεύεστε” τα καλά λόγια και την έκφραση (εκ μέρους σας) χαράς και περηφάνιας όποτε τα καταφέρνει. Και ασφαλώς μην το κατηγορήσετε στην αντίθετη περίπτωση. Μπορείτε να πείτε: “Μπράβο σου που προσπάθησες! Δεν πειράζει. Την επόμενη φορά/ σε λίγο καιρό είμαι σίγουρη ότι θα τα καταφέρεις.”
- Και με το ξεκίνημα αλλά και κατά τη διάρκεια της χρονιάς το παιδί πρέπει να πηγαίνει καθημερινά στον παιδικό σταθμό (εκτός φυσικά αν υπάρχει σοβαρός λόγος, π.χ. ασθένεια). Αυτό βοηθάει πολύ στο να συνηθίσει τη νέα του ζωή. Αν υπάρχουν συχνές διακοπές αποδιοργανώνεται και πρέπει κάθε φορά να ξεκινήσει την προσπάθεια σχεδόν πάλι από την αρχή.
Ενδεικτικά η διαδικασία προσαρμογής παιδιών στον παιδικό σταθμό
Το χρονοδιάγραμμα που παρουσιάζεται είναι ενδεικτικό, καθώς στη διαδικασία της προσαρμογής θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες και οι ιδιαιτερότητες του κάθε παιδιού και της οικογένειάς του, αλλά και οι κανόνες λειτουργίας του εκάστοτε παιδικού σταθμού.
1η ημέρα
Παιδί: Κλαίει ή είναι επιφυλακτικό. Δεν αποχωρίζεται το γονιό. Μπορεί όμως από την αρχή να φανεί ανεξάρτητο και ήρεμο.
Γονέας: Συζητά με τον/ την παιδαγωγό ώστε να νιώσει το παιδί σιγουριά για τη σχέση γονιού- παιδαγωγού. Μιλά στο παιδί για την παραμονή του στον παιδικό σταθμό. Μένει μαζί του 2-3 ώρες, το παίρνει και φεύγει ακόμη και αν η συμπεριφορά του παιδιού είναι ήρεμη.
2η ημέρα
Παιδί: Επιφυλακτικό και διερευνητικό.
Γονέας: Συζητά με τον/ την παιδαγωγό για τις ιδιαιτερότητες του παιδιού. Παίζει με το παιδί. Ερευνά το χώρο μαζί του. Το αφήνει μόνο αλλά είναι μέσα στην αίθουσα. Φεύγει ύστερα από 3 ώρες μαζί με το παιδί.
3η ημέρα
Παιδί: Πιο ερευνητικό, ίσως πιο ανεξάρτητο.
Γονέας: Παίζει ήσυχα με το παιδί. Απομακρύνεται μέσα στην αίθουσα και αφήνει το παιδί να εξερευνήσει το χώρο χωρίς να το εμποδίσει. Βγαίνει από την αίθουσα αφού το πει στο παιδί αλλά παραμένει στο χώρο του παιδικού σταθμού. Επανέρχεται μετά από λίγο και δεν ξαναφεύγει παρά μονάχα με το παιδί.
4η και 5η ημέρα
Παιδί: Αρχίζει να νιώθει πιο άνετα στο καινούριο του περιβάλλον. Απομακρύνεται πιο εύκολα από το γονιό. Έχει επαφή με τον/ την παιδαγωγό.
Γονέας: Μπαίνει με το παιδί για λίγο στην τάξη και φεύγει σε λίγη ώρα, αφού έχει συνεννοηθεί με το παιδί. Επιστρέφει και φεύγει με το παιδί.
Από την 6η έως τη 10η ημέρα συνεχίζεται το πρόγραμμα της 4ης και 5ης ημέρας αφήνοντας το παιδί σταδιακά για περισσότερη ώρα μόνο του, ανάλογα με τις αντιδράσεις του.
Το παιδί, ανεξάρτητα από την ηλικία του έχει ανάγκη τη σωματική επαφή, γι’ αυτό, όταν βλέπετε ότι χρειάζεται μια αγκαλιά δε θα πρέπει να του τη στερήσετε.
