Τι είναι η συμβουλευτική γονέων;
Με πολύ απλά λόγια η συμβουλευτική γονέων είναι μια βοήθεια προς τους γονείς. Πρόκειται για μια σειρά συναντήσεων που απευθύνεται και στους δυο γονείς ή μόνο τον έναν και στηρίζεται σε ένα συμβουλευτικό/ θεραπευτικό πλάνο που διαμορφώνεται κάθε φορά ανάλογα με τις συνθήκες και τα αιτήματα. Ανεξάρτητα για το αν υπάρχουν προβλήματα στις σχέσεις των μελών μιας οικογένειας, κάποιο οικογενειακό τραύμα, αναπτυξιακό πρόβλημα, ψυχική ή σωματική διαταραχή, οι συνεδρίες στοχεύουν στο να δώσουν στους γονείς την απαραίτητη υποστήριξη και βοήθεια ώστε να προσφέρουν στα παιδιά τους την καλύτερη φροντίδα και προστασία που μπορούν. Στη συμβουλευτική γονέων θα μάθετε όλα όσα χρειάζεστε ώστε να λειτουργείτε όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται στο οικογενειακό σας σύστημα και να προσφέρετε την αγάπη και την υποστήριξη που χρειάζονται τα παιδιά σας για να πετύχετε τη υγιή και σταθερή τους ανάπτυξη.
Πολλοί πιστεύουν ότι το να είναι κανείς γονιός είναι κάτι που έρχεται σε όλους φυσικά. Σε γενικές γραμμές, αυτό συμβαίνει. Στην πραγματικότητα όμως, το να έχει κανείς παιδιά και το να κατανοεί τι σημαίνει και τι χρειάζεται για να είναι γονιός είναι δυο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Στην καλύτερη περίπτωση, ακόμα και αν ξέρει τι σημαίνει να είναι «καλός γονιός», δε σημαίνει απαραίτητα ότι είναι πάντα σε θέση να αποφύγει το άγχος και τα προβλήματα στο σπίτι και να αποτελεί πατρικό/ μητρικό μοντέλο κάθε στιγμή. Στη γονεϊκότητα δεν υπάρχει το απόλυτο και το τέλειο.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, το να μπει κάποιος στη διαδικασία της συμβουλευτικής γονέων είναι ίσως η καλύτερη και δυσκολότερη απόφαση που θα πάρει. Κάθε ψυχοθεραπευτική διαδικασία είναι ευεργετική όχι μόνο για το ίδιο το άτομο, αλλά και για τους γύρω του, ειδικά την οικογένειά του.
Τι είναι αυτό που κάνει κάποιον καλό γονέα;
Δεν είναι ντροπή να παρακολουθεί κάποιος συνεδρίες συμβουλευτικής γονέων.
Η συμβουλευτική γονέων δε σημαίνει ότι είστε κακοί γονείς. Στην πραγματικότητα, η απόφαση να μπείτε σε μια τέτοια διαδικασία σημαίνει ότι έχετε τη θέληση και αποδέχεστε να βοηθηθείτε πραγματικά για τον μόνο ρόλο που θα αναλάβετε στη ζωή σας με τόσες πολλές προκλήσεις. Μέσα στα πρώτα που θα εξασφαλιστούν μόλις ξεκινήσετε είναι η σταθερότητα που χρειάζονται τα παιδιά και η δική σας υποστήριξη- που τόσο πολύ χρειάζεστε.
Για να θεωρείστε καλός γονιός, το σπουδαιότερο που έχετε να κάνετε είναι να αγαπάτε τα παιδιά σας και να τους δείχνετε αυτή σας την αγάπη. Μέσα στις κύριες αρμοδιότητες των γονέων είναι:
- Να ανταποκριθούν στις αναπτυξιακές ανάγκες των παιδιών τους και να εξασφαλίσουν την κάλυψη των ιατρικών τους αναγκών
- Να εξασφαλίσουν την ασφάλεια των παιδιών τους
- Να περνούν ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά τους και να τα ακούν
- Να θέτουν όρια και να εξασφαλίζουν το κατάλληλο πλαίσιο για τα παιδιά τους
- Να παρέχουν σταθερότητα
- Να εξασφαλίζουν και να υποστηρίζουν τις σχέσεις και τις φιλίες που τα παιδιά τους συνάπτουν.
Γιατί μπορεί να σας ωφελήσει η συμβουλευτική γονέων;
Η γονεϊκότητα είναι σκληρή πολλές φορές και μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα άγχους που βιώνει ακόμα και ο πιο ήρεμος ενήλικας. Το άγχος και η ένταση, όταν συνδυάζονται με έλλειψη ύπνου και άλλες ανθυγιεινές συνήθειες, μπορεί να οδηγήσει σε εξόντωση. Η συμβουλευτική γονέων δεν είναι κάτι που χρειάζονται όλοι οι γονείς στον ίδιο βαθμό. Αν έχετε ισχυρό υποστηρικτικό δίκτυο και ανθρώπους στους οποίους θα μπορούσατε να απευθυνθείτε για βοήθεια, τότε ίσως να μην νιώθετε τόσο πολύ τη ανάγκη αυτή.
Συχνά θέματα που δυσκολεύουν τους γονείς
Κάθε οικογένεια είναι μοναδική και τα μέλη τους καλούνται να αντιμετωπίσουν διαφορετικές προκλήσεις και ανησυχίες. Ωστόσο, υπάρχου κάποιες εμπειρίες που είναι κοινές για αρκετούς γονείς. Οι πιο συχνές είναι οι ακόλουθες:
- Οικονομικές δυσκολίες
- Φύλαξη παιδιών και εξασφάλιση της ασφάλειάς τους
- Συζυγικά προβλήματα ή διαζύγιο
- Θάνατος ή πένθος στην οικογένεια
- Προβλήματα παιδιών στο σχολείο, με συνομηλίκους, σχέσεις κ.α.
- Μετακόμιση, αλλαγή σχολείου κ.α.
Κάποια άλλα θέματα, είναι λιγότερο συχνά αλλά μπορεί να αποτελέσουν μεγάλο εμπόδιο που οι γονείς θα πρέπει να ξεπεράσουν για να είναι αποτελεσματικοί στο γονεϊκό τους ρόλο:
- Να χάσουν τη δουλειά τους
- Να κληθούν να φροντίσουν κάποιο μέλος της οικογένειας που πάσχει από μια ασθένεια ή τραυματισμό
- Να υιοθετήσουν ένα παιδί
- Να πάσχουν από κάποια ψυχική διαταραχή
- Να παρέχουν υποστήριξη σε κάποιο μέλος της οικογένειας που έχει κάποιον εθισμό
Αντιμέτωποι με το άγχος οι γονείς αναπτύσσουν διάφορους αμυντικούς μηχανισμούς, που συχνά κάνουν τα πράγματα χειρότερα. Ίσως είναι δύσκολο για τους γονείς να συνειδητοποιήσουν και να δεχτούν ότι χρειάζονται βοήθεια, ειδικά από τη στιγμή που είναι αυτοί που πρέπει να έχουν τον έλεγχο στα πράγματα του σπιτιού. Συνήθως, οι γονείς μπαίνουν σε συμβουλευτική διαδικασία μετά από παρότρυνση φίλων, μελών της οικογένειάς τους ή μετά από σύσταση κάποιου γιατρού.
Σε μερικές περιπτώσεις οι γονείς αναζητούν βοήθεια όταν καλούνται να αντιμετωπίσουν κάποια μεγάλη αλλαγή στο οικογενειακό σύστημα. Άλλες φορές, οι συνθήκες είναι αυτές που βγάζουν τα πράγματα εκτός ελέγχου με αποτέλεσμα να διαταράσσεται τόσο πολύ η οικογένεια, που μια εξωτερική βοήθεια είναι επιτακτική. Περιστατικά ανεξέλεγκτου θυμού, γενικευμένου άγχους ή ευερεθιστότητα είναι συμπτώματα που κάνουν την ανάγκη ακόμα πιο επιτακτική. Αναίτιο κλάμα, αλλαγές διάθεσης, αντιδραστικά- προκλητικά επεισόδια ή έντονο καταθλιπτικό συναίσθημα είναι μερικές ακόμα αιτίες που προκαλούν ανησυχία. Την ανάγκη για θεραπευτική βοήθεια μπορεί να αναζητήσει ένας γονιός και σε περιπτώσεις που συμβαίνει ή έχει συμβεί κάποιο τραυματικό γεγονός στην οικογένεια ή η απώλεια κάποιου παιδιού ή κακοποίηση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τέλος, η συμβουλευτική γονέων γίνεται υποχρεωτική ως απόφαση δικαστηρίου σε περιπτώσεις π.χ. διαζυγίου για το καλό τον παιδιών.
Στόχοι της συμβουλευτικής γονέων
Τα παιδιά διαμορφώνουν τη συμπεριφορά τους, τις σκέψεις και τις απόψεις τους ανάλογα με το τι βλέπουν και τι ακούν πρωτίστως από τους γονείς τους. Οι γονείς από την πλευρά τους συχνά δε συνειδητοποιούν ότι τα παιδιά τους τους παρακληθούν και δίνουν σημασία τόσο πολύ στο τι βλέπουν και τι ακούν από εκείνους. Επειδή, λοιπόν, τα παιδιά τείνουν να μιμούνται τη συμπεριφορά των γονέων τους, είναι σημαντικό αυτοί να αποτελούν θετικό πρότυπο και να προβάλλουν υγιείς συμπεριφορές. Αυτό, φυσικά δεν είναι πάντοτε εύκολο, ειδικά τις στιγμές που ο γονέας βιώνει έντονο άγχος και ανησυχία ή καλείται να αντιμετωπίσει κάποια πρόκληση της ζωής. Ακόμα και κάτω από τις ιδανικές συνθήκες, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι είστε άνθρωποι και είναι φυσιολογικό να κάνετε λάθη. Δεν πρόκειται να καταστρέψετε τα παιδιά σας με κάνοντας λάθη. Αντίθετα, τα μαθαίνετε ότι είναι εντάξει να κάνει κάποιος λάθη και να ζητάει βοήθεια όταν το έχει ανάγκη.
Στη συμβουλευτική γονέων συνήθως εσείς ή ο/η σύζυγος σας έχετε συγκεκριμένους στόχους που θέλετε να πετύχετε, που σχετίζονται με τις δυσκολίες σας. Για τους περισσότερους γονείς ο στόχος αυτός είναι να είναι σε θέση να αντεπεξέλθει στα προβλήματα που προκύπτουν καθώς τα παιδιά σας μεγαλώνουν. Για να είστε επιτυχημένοι στο ρόλο του γονέα και να έχετε τη δυνατότητα να αντιμετωπίζετε αποτελεσματικά στρεσογόνους παράγοντες και προκλήσεις, θα πρέπει πρωτίστως να παραδεχτείτε ότι υπάρχει κάποια δυσκολία την οποία θέλετε να επικοινωνήσετε σε κάποιον ειδικό που μπορεί να σας βοηθήσει. Αυτό είναι το πρώτο και σημαντικό βήμα στη διαδικασία, το οποίο δεν πρέπει να παραβλέπετε. Το να απευθυνθείτε σε έναν ψυχολόγο θέλει κότσια και η παραδοχή ότι χρειάζεστε βοήθεια σας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στη λύση του προβλήματος.
Ξεκινώντας μια θεραπευτική διαδικασία ο θεραπευτής που θα επιλέξετε θα χρειαστεί χρόνο για να μάθει εσάς και τις συνθήκες της οικογένειάς σας. Για να μπορέσει να διαμορφώσει ένα θεραπευτικό πλάνο θα πρέπει να γνωρίζει από ποια μέλη αποτελείται η οικογένειά σας. Ανάλογα με την περίπτωση, ο θεραπευτής ίσως ζητήσει να γνωρίσει ολόκληρη την οικογένεια, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών.
Θεραπευτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται στη συμβουλευτική γονέων
Η μέθοδος που χρησιμοποιείται διαφέρει ανάλογα με το αίτημα. Σε περιπτώσεις που υπάρχουν δυσκολίες, όπως χρόνιο άγχος ή κατάθλιψη η ψυχοθεραπεία ίσως χρειαστεί να ενισχυθεί με παρακολούθηση από ψυχίατρο και φαρμακευτική αγωγή. Η επιλόχειος κατάθλιψη, από τη άλλη, χρειάζεται εντελώς διαφορετική αντιμετώπιση. Συνήθως η ατομική ψυχοθεραπεία είναι απαραίτητη για τη νέα μητέρα. Γενικά, ο τύπος θεραπείας που είναι ο καλύτερος για εσάς εξαρτάται από τις ανάγκες σας και τις ανάγκες της οικογένειάς σας. Οι περισσότεροι θεραπευτές που ασχολούνται με τη συμβουλευτική γονέων έχουν πολλές φορές χρειαστεί να δουλέψουν με οικογένειες ώστε να είναι σε θέση να διαμορφώσουν το θεραπευτικό πλάνο που θα είναι το καλύτερο για τις μοναδικές σας ανάγκες.
Σε κάποιες περιπτώσεις- επιλόχειος κατάθλιψη, μετατραυματικό στρες κ.α.- ίσως χρειαστεί να γίνει παραπομπή για ψυχιατρική εκτίμηση για να έχετε την βοήθεια που χρειάζεστε ώστε να απαλλαγείτε από τα συμπτώματα. Η φαρμακευτική αγωγή στις περιπτώσεις αυτές δεν αποτελεί θεραπεία, αλλά μια ενίσχυση ώστε να απαλλαγείτε από τα συμπτώματα που σας βασανίζουν και να φτάσετε σε ένα σημείο ώστε μαζί με το θεραπευτή σας να αντιμετωπίσετε αυτό που σας απασχολεί και να βρείτε μια λύση. Στην κατάθλιψη, τις αγχώδεις διαταραχές και πολλές άλλες διαταραχές η φαρμακευτική αγωγή είναι μια καλή αρχή για να φτάσετε στο σημείο να μπορείτε να διαπραγματευτείτε πράγματα που σας απασχολούν. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι η αγωγή είναι η γρήγορη λύση που τα φτιάχνει όλα, αλλά ένα βοήθημα για μια πιο αποτελεσματική θεραπεία.
Τι χαρακτηριστικά θα ήταν καλό να έχει ο σύμβουλος γονέων που θα επιλέξετε;
Τα δυο σημαντικότερα στοιχεία που θα πρέπει να εξασφαλίσετε για μια αποτελεσματική συμβουλευτική γονέων είναι να νιώθετε άνετα και να μπορείτε να εμπιστευτείτε τον άνθρωπο που θα σας αναλάβει. Πολλοί γονείς ντρέπονται ακόμα και να πάνε στο γραφείο κάποιου ειδικού, επομένως το να επιλέξετε κάποιον που σας κάνει να νιώθετε άνετα είναι πολύ σημαντικό. Πολλοί γονείς νιώθουν καλά όταν και ο θεραπευτής τους είναι γονέας και άρα περνάει ή έχει περάσει αντίστοιχες δυσκολίες. Αυτό όμως δεν αποτελεί κριτήριο επιλογής θεραπευτή. Αυτό που έχει περισσότερη σημασία είναι να νιώθετε καλά με την επιλογή σας τόσο εσείς όσο και ο/η σύντροφός σας, αλλά και τα παιδιά, αν συμμετέχουν και αυτά στη διαδικασία.
Υπάρχουν και άλλα σημαντικά πράγματα που πρέπει να διερευνήσετε επιλέγοντας σύμβουλο γονέων. Για να μπορέσετε να πάρετε όσο περισσότερα μπορείτε από τις συνεδρίες που θα κάνετε, ίσως χρειαστεί να δείτε περισσότερους από έναν θεραπευτές μέχρι να καταλήξετε σε αυτόν που ταιριάζει καλύτερα σε εσάς. Φτιάξτε μια σειρά ερωτήσεων που θέλετε να θέσετε πριν αποφασίσετε. Κάποια από τα πιο σημαντικά πράγματα που θα πρέπει να γνωρίζετε για το θεραπευτή σας είναι τα ακόλουθα:
- Έχει εμπειρία με παιδιά και οικογένειες;
- Ποιο μοντέλο ψυχοθεραπείας χρησιμοποιεί;
- Τι θα πρέπει να περιμένετε από τις συναντήσεις μαζί του;
- Θα χρειαστεί να έρχονται και ο/η σύζυγος και τα παιδιά μαζί στις συνεδρίες;
- Πόσες συνεδρίες θα χρειαστεί να κάνουμε;
- Ποια είναι η εμπειρία του στο συγκεκριμένο θέμα που σας απασχολεί;
Δε είναι παράλογο να ζητήσετε πιστοποιήσεις για να ξεκινήσετε μια θεραπευτική διαδικασία, ειδικά αν πρόκειται και τα παιδιά σας να εμπλακούν στη διαδικασία.
